ROZET NEDİR ?
Üzerinde bir kimsenin mensup ya da bağlı olduğu kurumun, şirketin, derneğin logosu yer alan, kıyafet üzerinde yakaya takılan küçük metal nesnelere rozet denir. Genellikle erkeklerde takım elbisede ceket yakasına takılarak kullanılır. Etimoloji açısından incelendiğinde “rosette=küçük gül” kelimesi dilimize Fransızcadan rozet olarak giriş yapmıştır.
Avrupa’da rozet mücevher kadar tanınan bir ürün olmaya ortaçağ döneminde başlamıştır. Örneğin İngiltere’de rozet bu dönemde üniformalarda kullanılmaya başlamıştır.1483’te yapılan bir kraliyet töreni etkinliğinde onüçbin tane rozet dağıtıldığı rivayet edilmektedir. Devlet görevlileri ve askerlerin kullanmaya başlamasıyla zaman içinde rozet kullanımı daha da arttı ve yayıldı. 17. asırdan başlayarak İngilizler başta gelmek üzere birçok Avrupa ordusunda rozetlerin kullanılması gelenek haline dönüştü. 19. yüzyılda okul üniformalarındaki kumaş, metal rozetler ve ceket yaka rozeti bu kıyafetlerin tamamlayıcı bir unsuru halini aldı. Bu makale Rozetsan firması tarafından kaleme alınmıştır ve tüm hakları saklıdır. İzinsiz olarak yazıdan herhangi bir alıntı yapılması, kaynak gösterilmeden başka bir mecrada yayınlanması, link verilmeden başka bir sitede yayınlanması suç teşkil edecek olup gerekli yasal süreçler başlatılacaktır.
ROZET İMALATI VE ROZET ÇEŞİTLERİ
Rozet imalatı metalden yapılmasının dışında kâğıt, plastik, kumaş, deri vb. malzemeler kullanılarak da yapılır. Ama genellikle en çok kullanılan ve daha fazla bilinen malzeme metal ağırlıklıdır. Klasik ceket yaka rozeti temel sınıflandırma olarak iki ana gruba ayrılmaktadır:
1- Damla Rozet
2- Döküm Rozet
İmalatını yaptığımız damla rozetlerin alt kısmı metalden oluşmaktadır; üst yüzeyinde ise plasto etiket yer almaktadır. Damla etiket veya domes olarak da adlandırılan bu etiketler halk arasında silikon etiket olarak bilinir. Üzerinde dijital baskı yer alan PVC etiketler baskı sonrasında mercek etkisi yaratan özel poliüretan reçine ile kaplanır. Bu kaplama işlemi sonrasında etiket dış etkenlere karşı dayanıklılık kazanır ve buna ilave olarak merceksel derinlik etkisiyle üç boyutlu bir görünüme kavuşur. İçinde karışık detaylar barındıran, fotoğraf veya degrade vb. özel efektler içeren logo ya da çalışmalar sadece damla rozete uygulanabilirler. Döküm rozet olarak uygulanması istenen logo, çalışma ve tasarımlar ise mutlaka sade nitelikli bir ihtivaya sahip olmak zorundadır. Damla rozet baskı tekniğiyle yapılır, döküm rozet ise metalin içerisine mine denilen renklerin direkt işlenmesi tekniğiyle yapılır. Döküm rozet renkli (yani mineli) olmak zorunda da değildir. Döküm rozetler mineli rozet ve minesiz rozet olarak sınıflanır. Döküm olarak üretilen rozetler zamak alaşımından dökülerek üretilirler. Zamak metal alaşımının ana bileşenleri çinko, alüminyum, magnezyum ve bakırdır. Almanca Zink=Çinko, Aluminium=Alüminyum, Magnesium=Magnezyum ve Kupfer=Bakır kelimelerinin baş harflerinden ZAMAK adını almıştır.
Mineli Rozet
Mineli rozet imalatı en çok tercih edilen üretim yöntemlerinde ilk sırada gelir. Seramik, cam ve metal gibi maddeleri korumak, renklendirmek ya da bunlara parlaklık kazandırmak için kaplama olarak kullanılan camsı, saydam ya da saydam olmayan maddelere mine denir. Rozetsan.com tarafından hazırlanan bu makalenin tüm cümleleri koruma altındadır ve her hakkı mahfuzdur. İzinsiz alıntı yapılamaz, kopyalanamaz ve başka bir platformda yayınlanamaz. Mine rozet en yaygın yaka rozeti çeşidi olarak rozet imalatında ilk sırada yer alır. Metaller üzerinde kullanılan mine genellikle kum, minium, potas, sudkostik ve renklendirici metal oksitlerin karışımından oluşur. Yüzeye toz ya da hamur olarak uygulanır ve bir mufla içinde eritilerek yapışması sağlanır.
Metal üzerine mine tekniğinin kaynağına ilişkin bilgiler tartışmalıdır, ancak bu türden yapıtların en güzel örnekleri VI. yüzyıldan sonra (özellikle IX. – XII. yüzyıllar arasında) Bizans sanatında görülmektedir (İncil kapakları, kutular, haçlar, ikonalar ve ikona çerçeveleri). İslam sanatında mine tekniğine ilişkin bilgilere El-Biruni’nin yapıtlarında rastlanmaktadır. Bu alanda en erken İslam eserleri Fustat’ta bulunmuş, Fatımiler döneminden kalma altından yapılmış mücevherlerdir (XI. yüzyıl). İspanya Cordoba’da Medinet üz-Zehra’da da Fustat’takilere benzer mineli mücevherler ele geçmiştir (XI. – XII. yüzyıllar). Bunların dışında büyük boyutlu bir başka yapıt, Artuklu emiri Rüknettin Davut için XII. yüzyılda hazırlanan bir bakır tastır (İnnsbruck Ferdinandeum Müzesi). Osmanlı döneminde de uygulanan mine tekniği özellikle XVII. yüzyılın ikinci yarısında yaygınlaşmıştır.
Döküm rozetler mineli olarak yapılabildikleri gibi mineli asit indirme rozet çeşitleri de vardır.
Klasik Ceket Yaka Rozeti
Rozet imalatı alanında en çok yapılan üründür ve ilk akla gelen üründür. En önemli özelliği minimal ölçülerde olmasıdır. Özel rozet üretiminde üzerinde önemle durulması gereken ilk dikkat edilecek husus, uygulanacak logonun belirli bir mesafeden bakıldığında kendisini en iyi ifade edebileceği ve net görünümün yakalanabileceği en küçük ideal ölçüde olmasıdır. Eğer klasik ceket yaka rozeti büyük ölçülerde üretilirse, estetik değerini yitireceğinden dolayı kullanıcılar tarafından kaba olarak değerlendirilecek ve kullanılmayacaktır. Rozetin arka kısmı için günümüzde tercih edilen yaygın kullanım şekli iğne-klipsli modeldir. Nadiren tercih edilmekle birlikte mıknatıslı yaka rozetleri de mevcuttur. Mıknatısın fazla tercih edilmemesinin nedeni ürünün minimal olması sebebiyledir. Zira minimal ürün olduğu için mıknatısı da minimaldir ve bu minimal mıknatıs zamanla mukavemetini yitirebilmektedir. Bundan dolayıdır ki ideal olanı iğne-klipsli sistemdir. Zaten takım elbiselerin ceket yakalarında rozet iğnesinin geçmesi amacıyla yapılmış dikişli bölge çoğunlukla mevcuttur.
Broş
Kadınların yakalarına takarak kullandıkları büyük ölçülerdeki rozetlere broş adı verilir. Kadınların takındıkları süs iğnesi veya yaka iğnesi isimleriyle de adlandırılan broşların arkaları genellikle yatay kanca iğnelidir. Sözcüğün kökeni Fransızca “broche” kelimesinden gelmektedir. Büyük Larousse ansiklopedisindeki bir başka tanımı şöyledir:
Bir ya da birçok değerli taş kakılmış metal bir plaka ya da çerçeve taşıyan kitlekli metal iğne. Bir iğneyle donatılmış her tür mücevher. Bu makale rozetsan.com firması tarafından kaleme alınmıştır ve tüm hakları saklıdır. İzinsiz olarak yazıdan herhangi bir alıntı yapılması, kaynak gösterilmeden başka bir mecrada yayınlanması, link verilmeden başka bir sitede yayınlanması suç teşkil edecek olup gerekli yasal süreçler başlatılacaktır.
Broş, iğnenin süslü ve en yeni biçimlerinden biridir. Tunç Çağ’dan bu yana tüm Avrupa’da kullanılan ve broşun atası olan fibüla Ortaçağ’da da süs takımının temel öğesiydi. Merovenj devrinde, kadınlar giysilerine başı düz bir disk ya da hayvan biçiminde olan fibülalar takıyordu. Ortaçağ’da pelerinin önünü kapatmak için kullanılan kitlekler başı yassıtılmış ve yuvarlaklaştırılmış altın iğneden doğdu. XVIII. yüzyıla kadar laikler ve daha geç zamanlara değin din adamları, pelerinlerini kapatmak için bu kitlekleri kullandılar. Kadınlar, görkemli kitleklerin dışında, yakalarına daha zarif agraflar da taktılar. Giysi iğnesi, Rönesans döneminde, tüm biçimleriyle yerini pandantife bıraktı ve daha sonra, XVII. yüzyılda broş biçiminde yeniden ortaya çıktı. XVIII. yüzyılın sonunda, kenarları incilerle bezeli altın bir çerçeve içinde minyatür portreler taşıyan broşlar moda oldu. Bu mücevher türü Restauration ve Louis-Philippe döneminde oldukça gözdeydi.